برادران لیلا از ساخت تا جشواره کن
۲۷ اسفند ۱۴۰۱
خلاصه داستان:
لیلا (ترانه علیدوستی) قصد دارد پس از سال‌ها تجربه فقر در خانواده، کاری را به همراه برادرانش آغاز کند اما دراین راه مشکلات زیادی پیش رویش قرار دارد که…
کارگردان:
سعید روستایی که با ساخت فیلم‌های «ابد و یک روز» و «متری شیش و نیم» تبدیل به یکی از مهم‌ترین کارگردانان یک دهه اخیر سینمای ایران شده است.
نقد فیلم «برادران لیلا»:
جدیدترین اثر سعید روستایی را می‌توان یک برداشت مجدد از فیلم «ابد و یک روز» با تغییرات زیاد دانست. روستایی در جدیدترین فیلم خود بار دیگر به سراغ تحسین‌شده‌ترین اثر خود رفته و تصمیم گرفته همان فرمول‌ها را این بار در روایتی جدید به کار گیرد، روایتی که البته همیشه هم مسیر متفاوتی را پیش نمی‌گیرد و عیناً می‌توان سکانس‌هایی را در فیلم یافت که در دو اثر کارگردان تکرار شده است (مانند سکانس عکس‌گرفتن لیلا). بااین‌حال، فیلم جدید روستایی از لحاظ کیفی در جایگاه پایین‌تری نسبت به آثار پیشین این کارگردان قرار می‌گیرد.
«برادران لیلا» از لحاظ مضمون به‌راحتی می‌تواند با مخاطب ایرانی ارتباط برقرار کند. فیلم جدید سعید روستایی بار دیگر در فضاسازی عملکرد بسیار خوبی از خود به نمایش گذاشته و بخشی از فرهنگ سیاه برخی از خانواده‌های ایرانی را به تصویر می‌کشد. جایی که ظاهرسازی در اولویت بالاتری نسبت به واقعیت قرار می‌گیرد و گاهی این ظاهرسازی‌ها چنان جدی گرفته می‌شوند که تبدیل به اصل شده و آن را با واقعیت اشتباه می‌گیرند. سعید روستایی بار دیگر نشان داده که خانواده و فرهنگ ایرانی را به‌خوبی می‌شناسد و می‌تواند سیاه‌ترین بخش آن را با زبان سینما به تصویر بکشد.
اما مشکل فیلمنامه اینجاست که مجموعه تنش‌های فیلم جز دیالوگ‌های پینگ پونگی، باعث گسترش فیلمنامه نمی‌شود و این بزرگ‌ترین ایراد فیلم محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر بسیاری از آثار سینمایی ایران به ساخت آثار تنش‌آمیز اقدام کرده‌اند که در نهایت باعث شده همگی آنها شبیه به یکدیگر باشند و به‌جای پرداخت به قصه و جزئیات و شخصیت‌پردازی، فیلمنامه را با بگومگو و جدل جلو ببرند.
حال، «برادران لیلا» نیز به همین معضل مبتلا شده «برادران لیلا» و به‌جای گسترش داستان با به‌تصویرکشیدن زبان تصویر و موقعیت‌سازی، به ایجاد تنش طی بیش از 2 ساعت اقدام کرده است. تنش‌هایی که از مخاطب می‌خواهد موقعیت و زبان تصویر را به حال خود رها کند و در یک اتاق کوچک، صرفاً حرکت‌کردن بازیگران و قطع‌کردن دیالوگ‌های یکدیگر را ببیند و آن را به‌عنوان یک اثر سینمایی جذاب بپذیرد.
از همین رو، متأسفانه علی‌رغم پتانسیل بالایی که «برادران لیلا» داشته، نتوانسته به چیزی بیش از چند اشاره سیاسی و اجتماعی دست پیدا کند. شاید بهتر می‌بود فیلم ارتباط فرزندان با پدر را در طول داستان گسترش می‌داد و به پراکنده‌گویی نمی‌پرداخت، اما حالا در فیلم جدید سعید روستایی، ما می‌توانیم ردپای شعارهای اجتماعی از افزایش قیمت سکه و دلار گرفته تا سخنرانی ترامپ، اخراج کارگران، بازار بی‌سروسامان خودروهای داخلی یا حتی اختلاس و… را در طول قصه شاهد باشیم بی‌آنکه فیلم از دل آنها موقعیت مهمی خلق کند. پرداخت به موضوع دلار یا آن سکانس عجیب‌وغریب تماشای دخترانی که از ماشین پیاده می‌شوند، باعث شده فیلم از نیمه به بعد تمرکز خود را از دست دهد و نتواند راه به جایی ببرد.
بااین‌حال، «برادران لیلا» از لحاظ بازیگری اثری ستایش برانگیز محسوب می‌شود و تیم بازیگران موفق شده تنش موردعلاقه کارگردان را به اجرا درآورند. بهترین بازیگر فیلم قطعاً سعید پورصمیمی است که در این فیلم بازی مسلطی از خود به نمایش گذاشته است. بهترین سکانس فیلم، حضور شخصیت پدر (با بازی پورصمیمی) در مراسم عروسی است. جایی که دوربین از نمای پشت، پدر که در اوج قدرت قرار گرفته را به تصویر می‌کشد که در ادامه او بر روی صندلی نشسته و سیگاری دود می‌کند. شاید بتوان گفت بازی در این فیلم یکی از بهترین بازی‌های پورصمیمی در دوران بازیگری‌اش به شمار می‌رود که به لطف هوشمندی روستایی به بهترین شکل ممکن به‌نمایش‌درآمده است.
«برادران لیلا» برای سعید روستایی قدم‌رو به جلویی محسوب نمی‌شود. تکرار فرمول‌های موفق «ابد و یک روز» در اینجا با پراکنده‌گویی همراه بوده به‌طوری‌که حتی تمرکز فیلمساز از قصه اصلی منحرف شده است. فیلم حتی برخی از روایت‌های فرعی نظیر ماجرای بزرگ فامیل شدن و مخصوصاً ماجرای تعدیل‌نیروی کارخانه را به حال خود رها می‌کند و به نظر می‌رسد که کارگردان در اینجا تنها قصد داشته معضلات اجتماعی را هر جور که شده به داستان اضافه کند و نتیجه کار فیلمی شده که در فضاسازی عملکرد درخشانی دارد و مخاطب ایرانی احتمالاً به‌خوبی آن را لمس خواهد کرد؛ اما از جنبه‌های سینمایی، دچار ایرادات اساسی در فیلمنامه است و یک عقب‌گرد آشکار برای سعید روستایی محسوب می‌شود.
حضور موفق فیلم در جشنواره کن
امسال همراه با این فیلم ایرانی برادران لیلا ساخته سعید روستایی یک فیلم خارجی با موضوع ایران وگروه تولید ایرانی و فیلمی دیگر با حضور یک بازیگرزن ایرانی به بخش جشنواره کن راه یافته است. در نگاه اول باید بگوییم چه میمون سالی است این سال آغاز قرن ! اما از آنجایی با مروراتفاقات مشابه می دانیم نظام فرهنگی فرانسه، نه در این جشنواره و نه اصولا در جای دیگری بی دلیل برای ایران فرش قرمز پهن نمی کند.
خلاصه داستان فیلم برادران لیلا در سایت جشنواره کن
این فیلم درامی درباره فروپاشی غم‌انگیز خانواده‌ای است که برای ثروتمند شدن در کشور ایران، با وجود تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی مدام در تلاش است. خانواده لیلا با بازی ترانه علیدوستی زیر بار بدهی له می‌شوند. با اینکه آنها به‌شدت تحت‌تأثیر تورم ویران‌کننده کشور قرار گرفته‌اند اما برادران او جاه‌طلبی‌های خود را در اولویت قرار می‌دهند که به قیمت رفاه خانواده تمام می‌شود .
درحالی‌که آنها به‌شدت به حمایت مالی نیاز دارند، لیلا متوجه می‌شود که پدرشان اسماعیل با بازی سعید پورصمیمی، مخفیانه یک میراث خانوادگی را پنهان کرده است تا در زمان مناسب با آن میراث بتواند به یک پدرسالار جدید تبدیل شود.
پیتر دبروژ | ورایتی
درام رمان‌گونه سعید روستایی که اولین فیلم انتخابی از او برای رونمایی در جشنواره کن است، داستانی نزدیک به ۳ ساعت را درباره خانواده‌ای فقیر روایت می‌کند و در این میان، ترانه علیدوستی در یک ترکیب بازیگران مردانه، صحنه را از آن خود کرده است… برخی تماشاگران غربی روستایی را با تصویر دیگری از یک خانواده آشفته در فیلم «ابد و یک روز» (۲۰۱۶) به جا می‌آورند ولی او برای من با تریلر پلیسی فوق‌العاده‌اش «متری شش‌ونیم» (۲۰۱۹؛ نزدیک‌ترین فیلم ایرانی به «ارتباط فرانسوی» که هنوز در ایالات متحده اکران نشده) در کانون توجه قرار گرفت. سعید روستایی که متولد ۱۹۸۹ است، نماینده نسل جدیدی از فیلمسازان مؤلف سینمای ایران است؛ و آن قدر زیرک است که انتقادهای اجتماعی‌اش را در عمق بافت داستان‌های امروزی جاسازی کند تا موجبات ناراحتی مسئولان کشورش را فراهم نکند، دست‌کم تا این لحظه!
سبک سعید روستایی – که با دیالوگ‌های هم‌پوشان و موقعیت‌های اجتماعی خفقان‌آور و زاویه دیدی متغیر مایه‌دار شده است – تفاوتی تمام‌عیار با فیلم‌های ایرانی سرراست و متمرکزی دارد که تا امروز در عرصه جهانی عرضه و دیده شده‌اند
سبک روستایی – که با دیالوگ‌های هم‌پوشان و موقعیت‌های اجتماعی خفقان‌آور و زاویه دیدی متغیر مایه‌دار شده است – تفاوتی تمام‌عیار با فیلم‌های ایرانی سرراست و متمرکزی دارد که تا امروز در عرصه جهانی عرضه و دیده شده‌اند؛ خواه قصه‌های حکایت‌گونه مجید مجیدی بوده‌اند یا درام‌های محبوب اصغر فرهادی که سادگی و بی‌آلایشی نسبی‌شان، آنها را به خوراک‌های بین‌المللی مناسبی بدل کرده است. فیلمی مثل «برادران لیلا» در قیاس با این فیلم‌ها می‌تواند خیلی ظالمانه به نظر برسد، به‌خصوص که بدون فراهم‌سازی بستر لازم، فشارهای جامعه ایران را به تماشاگر منتقل می‌کند.
در «برادران لیلا» هر کسی چیزی را پنهان کرده است؛ و نه لزوماً به شکلی فریب‌آمیز و بیشتر از این بابت که شرایط را برای خودشان کمی راحت‌تر کنند. در یکی از صحنه‌های ابتدایی فیلم، تولد فرزند جدیدی جشن گرفته می‌شود. به پدربزرگ می‌گویند او پسر است ولی وی باورش نمی‌شود چون این ششمین نوه او است و هر ۵ دفعه قبلی پسرانش به او دروغ گفتند و وانمود کردند که بچه پسر است که چنین نبوده است. جشن در خانه پدربزرگ برپا شده و یکی از پسران از آشپزخانه پدر غذا می‌دزد تا برای خانواده‌اش ببرد… اگر چنین داستانی به نظر شما کمی احساساتی و آبکی به نظر می‌رسد، با اطمینان می‌توان گفت که سبک روستایی باعث شده روی پرده اصلاً چنین احساسی شکل نگیرد. کارگردان این صحنه‌ها را با انرژی و تحرکی مستندگونه خلق کرده است و به‌عمد از مجازهای ملودرام اجتناب می‌کند، حتی زمانی که به نظر می‌آید استفاده از آنها ممکن بود روایت را جذاب‌تر و درگیرکننده‌تر کند… در پایان روستایی ما را با این سوال تنها می‌گذارد: وقتی اعضای خودخواه و منفعت‌طلب یک خانواده از یکدیگر حمایت نمی‌کنند، چه‌طور می‌توان انتظار داشت که یک جامعه عملکرد درستی داشته باشد؟
جردن مینتزر | هالیوود ریپورتر
یکی از بهترین فیلم‌های جنایی-تبهکاری که در سال‌های اخیر ساخته شده، درام پلیسی و حماسی سعید روستایی نویسنده و کارگردان با عنوان «متری شش‌ونیم» است؛ فیلمی که داستانش در تهران امروز روی می‌دهد و مملو از فساد و معتادان و پلیس‌هایی است که مبارزه می‌کنند تا شهر از کنترل‌شان خارج نشود. «متری شش‌ونیم» از آن نوع تریلرهای از نظر اخلاقی پیچیده و مملو از اکشنی است که دیگر در هالیوود ساخته نمی‌شود یا اگر هم ساخته شود برای تلویزیون است و مثلاً «میکروفن مخفی» (The Wire) نام دارد. «متری شش‌ونیم» هرگز در ایالات متحده اکران نشد که این امر به اندازه محیطی – که خیلی خوب و دیدنی در فیلم تصویر شده – مجرمانه است.
گرچه آثار فرهادی جست‌وجوگرتر و دلالت‌گرترند اما سعید روستایی به‌شدت جسورانه عمل می‌کند و مثلاً صحنه‌هایی را در فیلمش دارد که صدها هنرور را به نمایش می‌گذارد و از نظر مقیاس، بزرگی آثار سسیل بی. دمیل را به یاد می‌آورند
حالا سومین فیلم بلند روستایی که همان‌قدر حماسی و البته صمیمانه و آشنا به نظر می‌رسد درامی است درباره خانواده‌ای از طبقه کارگر؛ فیلمی که خوش‌بختانه به یکی از نویدبخش‌ترین استعدادهای جدید سینما فرصت می‌دهد تا پس از رونمایی از فیلمش در جشنواره کن، بیشتر در کانون توجه قرار بگیرد.
«برادران لیلا» به فیلمی می‌ماند که از یک رمان حجیم سده نوزدهم به قلم امیل زولا یا چارلز دیکنز در قالب یک داستان سه‌ساعته سینمایی خلاصه شده است؛ فیلمی که ماجراهای ۵ برادر و خواهر را دنبال می‌کند که تقلا می‌کنند تا در ایرانی مملو از خودخواهی و بی‌رحمی غرق نشوند؛ جامعه‌ای که در شیادی، اختلاف طبقاتی و رقابت‌های خانوادگی غوطه‌ور است و اقتصادش در آستانه فاجعه قرار دارد.
فیلم برادران لیلا مملو از بازی‌های فوق‌العاده از ترکیب بازیگرانی است که اغلب‌شان در «متری شش‌ونیم» هم بازی کرده‌اند. این‌ها همه نشان می‌دهد که روستایی ۳۲ساله آن‌قدر فیلمساز توانمندی است که آشکارا می‌توان روی او حساب باز کرد. اینجاست که فیلم‌های اصغر فرهادی به یاد می‌آیند (هر دو کارگردان بارها با پیمان معادی همکاری کرده‌اند که یکی از بهترین بازیگران سینمای ایران به شمار می‌رود)؛ گرچه آثار فرهادی جست‌وجوگرتر و دلالت‌گرترند اما سعید روستایی به‌شدت جسورانه عمل می‌کند و مثلاً صحنه‌هایی را در فیلمش دارد که صدها هنرور را به نمایش می‌گذارد و از نظر مقیاس، بزرگی آثار سسیل بی. دمیل را به یاد می‌آورند.
پیتر بردشا | گاردین
(امتیاز ۴ از ۵ ستاره) فیلمساز ایرانی سعید روستایی یک درام خانوادگی شخصیت‌محورِ بزرگ و جذاب به سبک ایتالیایی-آمریکایی با بازی‌های قوی، یک جشن عروسی عظیم و نشان‌هایی یادآور «روکو و برادرانش» (لوکینو ویسکونتی) و «پدرخوانده» (فرانسیس فورد کوپولا) را خلق کرده است؛ و حتی مایه‌هایی از آرتور میلر هم در داستان وجود دارد.
ترانه علیدوستی که (برای ما) با بازی‌هایش در آثار اصغر فرهادی شناخته می‌شود، در نقش لیلا بازی متفاوتی دارد… خشم شدت‌گیرنده لیلا نسبت به میانمایگی تحقیرآمیز پدر و برادرانش -و فرسودگی ناشی از تلاش برای نجات آنها از دست خودشان- انرژی احساسی است که به فیلم قدرت بخشیده است و بستر لازم برای رسیدن به فصل اوجی جشن عروسی را فراهم می‌کند. علیدوستی بازی فوق‌العاده ارایه داده است که یکی از بازی‌های درجه‌یک ترکیب بازیگران عالی فیلم به شمار می‌رود.
گزیده حرف‌های عوامل فیلم در جشنواره کن ۲۰۲۲
فیلم برادران لیلا در ساعت ۵ و ۳۰ دقیقه چهارم خرداد ۱۴۰۱ در جشنواره کن به نمایش درآمد و در ساعت ۲۰ و ۲۰ دقیقه با چشم‌های اشکبار مخاطبان با تشویق ۷ دقیقه‌ای حاضران در سالن مواجه شد. نشست خبری فیلم سینمایی برادران لیلا در محل کاخ جشنواره کن با حضور سعید روستایی کارگردان، پیمان معادی، ترانه علیدوستی، سعید پورصمیمی و نوید محمدزاده برگزار شد. اینجا گزیده‌ای از حرف‌های عوامل را خیلی کوتاه می‌خوانید:
خبرنگاری درباره زمان طولانی فیلم پرسید، روستایی پاسخ داد: نسخه اولیه فیلم بیش از ۳ ساعت بود و سعی کردیم در تدوین‌ها آن را کوتاه کنیم. امیدوارم بتوانم فیلم را در زمان مناسب در سینماهای ایران اکران کنم.
سعید روستایی درباره طبقه متوسط در ایران هم گفت: در ۱۵ سال اخیر طبقه متوسط به خاطر شرایط اقتصادی ضعیف‌تر و باریک‌تر شده. ما حتی داریم می‌بینیم که خانه‌ها هر روز کوچک‌تر و نوع غذا خوردن هم عوض می‌شود. همه این‌ها در سرنوشت آدم‌ها تاثیر می‌گذارد.
نوید محمدزاده درباره ماجرای فرش قرمز گفت: به نظرم واکنش‌ها بیشتر مثبت بود و واجب است که به عشق احترام بگذاریم.
خبرنگاری درباره موضع‌گیری‌های ترانه علیدوستی پرسید و او پاسخ داد: من هم یک شهروند ایران هستم و در مقابل اتفاقات باید واکنش نشان بدهم. البته که این مواضع کامل و کافی نیست.
علیدوستی همچنین درباره سرمایه آثاری چون شهرزاد و برادران لیلا گفت: ما خیلی درباره سرمایه‌گذاران نمی‌دانیم و البته باید بعد از ماجرای سریال شهرزاد دقت بیشتری کنیم. ما با تهیه‌کننده قرارداد امضا کردیم و دست من نیست که بخواهم بدونم سرمایه‌گذار چه کسی است. من این کار را توجیه نمی‌کنم اما باید از این به بعد دقت بیشتری کنیم.
خبرنگاری درباره تهیه‌کنندگی روستایی در فیلم برادران لیلا پرسید و روستایی در پاسخ گفت: من و پیمان معادی قرار بود سر فیلم متری شش و نیم تهیه‌کنندگی کار را انجام دهیم. اما پروسه تایید مجوز طول کشید. اما شرایط برای تهیه‌کنندگی این فیلم ایجاد شد. گرفتن مجوزها در ایران شرایط ویژه خودش را دارد.
پیمان معادی بازیگر فیلم نیز درباره ابعاد تاثیرات تورم در ایران گفت: مسائل معیشتی در ایران باعث شده است بسیاری از افراد طبقه رفاه خود را تغییر دهند. الان وقتی یک یخچال خراب می‌شود هزینه تعمیر آن بسیار بالا است. وقتی مردم به خاطر تورم درگیر معیشت هستند دیگر نمی‌توانند به مسائل مهم‌تر فکر کنند و این شرایط را سخت می‌کند.
جشنواره کن ۲۰۲۲؛ آخرین خبرها و حاشیه‌ها
حاشیه‌های ساخت فیلم
این دومین همکاری هومن بهمنش و سعید روستایی بعد از فیلم متری شش و نیم است.
ترانه علیدوستی اولین تجربه همکاری با روستایی را دارد و پیش از این علیدوستی با فیلم فروشنده در جشنواره کن حاضر شده بود.
نوید محمدزاده و پیمان معادی ۲ بازیگر ثابت سه فیلم روستایی تا امروز بودند.
در اخبار اولیه که از فیلم منتشر شد نام محمدرضا گلزار به عنوان یکی از بازیگران فیلم مطرح شد اما در ترکیب نهایی بازیگران حضور ندارد.
پس از پذیرش فیلم در جشنواره کن سعید روستایی در یک پست اینستاگرامی اعلام کرد فیلم را به زودی و پس از پایان جشنواره کن در ایران اکران می‌کند. روستایی همچنین اعلام کرد حاضر نیست حتی یک فریم از فیلمش سانسور شود.
وزیر ارشاد مدتی پس از جشنواره کن گفت: فیلم برادران لیلا بدون دریافت مجوز اکران به جشنواره کن رفت و عوامل آن به دلیل عدم رعایت قانون مشمول ضوابط تنبیهی می‌شوند. وقتی سازمان سینمایی به دست اندرکاران فیلم اعلام می‌کند که باید مجوز اخذ شود ولی آنها بدون اعتنا به این مساله، این کار را انجام می‌دهند، به طور طبیعی باید قانون اجرا شود.
در ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ و همزمان با پخش این فیلم در یکی از وی‌او‌دی‌های فرانسوی زبان، نسخه با کیفیت ولی غیرقانونی فیلم برادران لیلا در ابعاد وسیع منتشر شد. این فایل، زیرنویس و باند دوبله فرانسوی دارد.
اولین نفر باشید دیدگاهی ثبت می‌کند
دیدگاه های کاربران